نام های پسرانه ترکی ، نام ها به ترتیب حرف الفبا و به همراه معنی می باشند ، لازم به ذکر است که معانی اسم ها در زبان های مختلف متفاوت است.

آباقا :                         عمو،دوست،نخ ویاریسمان بافته شده از گیاه کتان (از نامه های کهن)
آبانوز :                         درخت آبنوس
آتا :                            مرد اولاددار،صاحب فرزند ،پدر ،اجداد ،نیاکان ،عنوانی برای مردان سالخورده در خور حرمت
آتابک  :                       دایه ،مربّی
آتابَی :                        دایه ،مربّی،لَلِه
آتامان  :                      فرمانده ،رهبر ،سرگروه،سرکرده
آتای  :                        شناخته شده ،بارز ،آشکار ومعلوم شونده
آتایمان  :                     شهیر،معروف
آتلی :                         شناخته شده،مشهورشده، کسی که اسب داشته باشد
آتون :                         جسور،دلیروقهرمان
آتیق :                         جسورودلیر،مشهور،نیرومند؛ چالاک
آتیلا  :                         مشهور،شناخته شده
آجار :                          مهاجم ،غیور،زبردست وماهر
آجاراٶز :                       راستگو ،پایبند به عهد وپیمان
آجاسوی :                    اجداد نیرومند ، نیاکان شهیروشناخته شده
آجارمان  :                    باغیرت
آجای :                         آنکه قادر به مباحثه باشد ،سخنگو،دستگیر کننده ،راه گشاینده
آجلان  :                       کسی که ازخود غیرت نشان دهد
آجونال  :                      به اندازۀ دنیا،احاطه کننده ودربرگیرندۀ هر چیز
آچیق اَل :                     جوانمرد ،نیک خواه ،مردانه
آدا :                             خشکی که هرچهارطرفش راآب فراگرفته باشد،جزیره
آدار :                            جدا کننده ، تحلیل گر،دلیر ،شجاع
آداش :                         دارای نام مشترک،دوست ورفیق ،صداقت داشتن ،هم کلام بودن
آداق :                          مالی که بخشش آن در قبال برآورده گشتن حاجتی وعده داده شود (نذر)
آدال :                           مشهورشده
آدالان  :                        شناخته شده، صاحب شٲن وشهرت
آدای  :                         به معنی نامزدی برای ازدواج ، کاندیدا برای امور انتخاباتی و با احراز یک وظیفۀ خاص
آدسای :                       محترم ،دارای نام لایق ودرخورحرمت
آدلان :                          معروف شو،اسم نیگوکسب کن
آدلی :                         نامدار،معروف ومشهور
آدی سٶنمه ز :               آنکه نامش همیشه ماندگارباشد
آرات  :                         دراصل� اَرَت� است مردان ،جنگجویان ،جسور ،بی باک
آراز :                           سعادت ،خوشبختی ،لذّت ،خشنودی،آرامش ،اطمینان
آرتام  :                         ارزش،قیمت،برتری،مزیّت،خصوصیّت،ویژگی
آرتوم  :                         تلاشگر
آرتون :                         جدّی
آرزیق :                         ابرارواولیا ؛زاهد،تارک دنیا،انسان نیکوخصال
آرسلان  :                     شیرغرّان
آرقان  :                        بسیار ،جمع ،تعداد زیاد
آرقون :                         صاف ،پاک شده ،برگزیده شده
آرکان :                         فراوان،بی حدّ وحصر،کمند،کمرکوه ،پشت ،غالب
آرکیش :                       خبربَرَنده ،پیک،خبرچی،قاصد،رهبرکاروان وگروه
آرمان  :                        بی باک وجسور،توانا،خواسته،آرزو،هوس
آروز :                           بزرگ،هدف،انسان با تجربه وخوش یُمن،کسی که خسته واز طاقت افتاده باشد
آسال :                        دارای اصالت،اساس،شالوده،پایه وپی،برتروحائزاهمیّت
آسلان  :                      شیر،دلیر،قوی،جسور
آشار :                         آذوقه،خوراک،غذا
آشام :                        رتبه،درجه،مرتبه،مرحله
آشکین  :                     قایق آینده،آنکه موفق به پیشروی شود،فراوان وافزون
آغا :                           محترم وبزرگوار،سرپرست خانواده یاطایفه،ریش سفیدقوم
آغابالا :                       اولاد عزیز،فرزند گرامی ودوست داشتنی
آغاجان :                      دریا دل، دارای عزت و حرمت زیاد،نیرومند،شخص گرامی ودوست داشتنی
آغار :                          مرد سپید رخ،قهرمان سپیدروی ،جوانمرد جسور،چالاک ،پارۀآتش
آغازال  :                      شخص مسنّ محترم وریش سفید
آغازَر :                         آقایی همچون طلا
آغاسَف  :                    شخص محترم ،باعزت وگرامی
آغامیر :                       رهبر محترم ،امیر ویا رئیس بزرگ
آغایار :                        بزرگ وشایسته حرمت ،رفیق صادق ،دوست ،محبوب
آفشین  :                     لباسی که به هنگام رزم پوشند ،نیزه
آک بولوت  :                   ابرسفید رنگ
آک پای  :                     سهم ویا بخش خالی ازهر گونه حرام ،سهم حلال
آکتان  :                        سپیده ،وقت طلوع خورشید در سحرگاهان ،میدان ،فضای باز
آکتای :                        مایل به سفیدی ،شبیه رنگ سفید
آک دنیز :                      دریای مدیترانه واقع در جنوب غرب کشورترکیه
آک شیت  :                   خورشید ،نور آفتاب دارای صورتی نورانی ،آنکه سیمایش نورانی ودوست داشتنی است
آلا :                             دارای رنگهای گوناگون ومختلط
آلاتان :                         به سرخی گرائیدن ویاروشن شدن افق درسحرگاهان
آلاز :                            شعله ،اخگر،برافروختن وسرخ گشتن
آلاو :                            شعلۀ آتش
آلپ  :                          قهرمان ،دلاور،پهلوان ،ماهر،جسور،شجاع ،جوانمرد
آلپ آیا :                        دلاور وجنگجوی مقدّس
آلپار :                           دلیر ،سربازجسور،مرد شجاع
الپ سو :                      سپاه جسور،قشون بی باک،سرباز شجاع
آلپ سوی :                    آنکه از سلاله ونسل قهرمانان باشد ،دارای نیاکان واجداد دلیر
آلپ کارا :                      پهلوان نامدار ،قهرمانی که مایۀ ترس سایرین است ،جسور
آلپمان  :                       شخص جسور ،شجاع ،قهرمان
آل تاچ  :                       تاج درخشان،تاج برّاق ودرخشنده
آلتای :                         طلا،نگین سنگی،باارزش،اصول ،متد،تدبیر،درختستان ویا بیشه زارمرتفع ،کوه بلند ورفیع
آلتون :                         طلا
آلتونجو :                       زرگر،طلافروش
آل سوی  :                   دارای اصل ونسب نیکو،آنکه ریشه واجدادش نجیب اند
آلقان :                         ستودن وتمجید کردن،به شهرت رساندن،خوشبخت ساختن،فاتح ،ضبط کننده
آلقو  :                          ازاسامی کهن است،کلاً وتماماً،همه ،یکپارچه
آلقین  :                        محکوم کردن ،متّهم نمودن ،تجمّع ،دریک جا اجتماع کردن
آلیشیک  :                    عادت کرده ،خو گرفته ،آنچه که شعله ور گشته وبه سرخی گراید
آنار :                           نامی است بسیار کهن ،به خاطر آورنده
آند :                            قسم ،دلیلی برای ابراز واثبات صداقت کلام
آنلار :                          فهمیده ،درک کننده
آنیت  :                         مجسّمه ،تندیس یاد بود
آوجی :                        شکارچی ،صیّاد
آیاچی :                        محافظت کننده ،حامی وپشتیبان ،دلسوزوغمخوار
آیاز :                            از اسامی کهن ،تمیز ،روشن ،شب زمستانی بسیار سردی که آسمانش صاف ومهتابی باشد
آی بار :                        براق ،نورانی ودرخشان همانند ماه ،با هیبت ،ترسناک
آی بَرک  :                     درخشان همانند ماه ،استوار وبی نقص ،نیرومند،پایدارو باوقار
آی دَنیز :                      � آی � و � دنیز �
آیدین  :                        روشن ،واضح ،درخشان ،آشکار
آیقین  :                        آنکه از فرط علاقه مدهوش گردد ،حیران ،شیدا ،عاشق
آی کاچ  :                      ناطق ،سخنگو،خواننده ،شعر،شاعر
آیما :                           به خود آمدن ،بیدار شدن
آیماز  :                         غافل ،بی خبر ، بی رنج وغصّه
ائرتَن :                         شفق ،صبح هنگام ،فجر
ائرکین  :                       آزاد ورها ،مستقل
ائریشمَن :                    آنکه به هدفش رسد ،نائل آینده ،ملحق شونده
ائل :                           خلق ،جماعت،انسانها،دولت،سرزمین وولایت
ائل آرسلان  :                شیر ایل وطایفه ،جوانمرد وجنگاورمیهن
ائل آلان  :                     فتح کنندۀ ممالک ،کشور گشا
ائل اوغلو  :                    پسرایل وعشیره ،اولاد وطن ،پسربیگانه ،غریبه ،ناآشنا
ائلبارس :                      پلنگ ایل
ائل باشی  :                  رئیس ورهبرایل ،مدیر وراهنمای قوم وطایفه، والی
ائل تَن :                        متناسب وسازگارباایل وقبیله ،تابع عادات ورسوم وآئین های متداول درایل
ائل دار :                        دارای ایل وسرزمین ومملکت ،ایلی که جا ومکانی دارد ،صاحب وحاکم قوم وخلق
ائل داش :                     هم ملیّت ،هم نژاد
ائل سئوَن  :                   دوستدار میهن وقوم ،خواهان خلق ومرز وبوم
ائلسس :                      ندای ایل ،ندای خلق
ائلشاد :                       حکمران ایل ،شادی وسرورمردم
ائل شَن  :                     مسرور وشاد شونده به همراه طایفه وایل ،مایۀ شادی وسعادت خلق،خوشحال وشاد کننده ائلمان  :                        سمبل ونشانۀ ایل
ائل میر :                        آقاوسرورایل ،امیروراهبرورئیس طایفه وخلق
ائل یار :                        دوستدار قوم ،یاور وپشتیبان ملّت
ائلیاز :                          بهارایل ،مایۀ خرّمی ونشاط سرزمین
ائلیگ  :                        حکمران ،پادشاه
ائوگین  :                       همراه باتعجیل ،بدون تأخیر،عجولانه
اَبروک  :                        دارای ثبات ودیانت،صبورواستوار
اَتابک  :                        دایه، مربّی
اَر :                              مرد ،قهرمان ،جوانمرد ودلیر،مورد اعتماد ومقیّد به کلام خویش
اَرال  :                          قهرمان ، آنکه جوانمرد وشجاع باشد
اَرتاج  :                         قهرمان تاجدار
اَرتاش :                        جوانمرد
اَرتان  :                         مرکب است ازدو کلمه �ار�و�دان�یعنی صبحگاه ،سپیده دم،هنگام شفق
اَرتایلان  :                      زیبا ،ظریف وباطراوت ،جوان خوش قدوقامت
اَرتَک  :                         همچون مرد ،همانند قهرمانان
اَرتَم  :                          ادب وتربیت ،ارکان،درک وشعور
اَرتوران  :                       قهرمان توران زمین ،جوانمرد وپهلوان توران ،تورانی
اَرتوز :                           انسان راستین ،قهرمان حقیقی
اَرچئویک :                      بسیار جلد وچالاک ،تند وتیز،جوانمردی که سریع بجنبد
اَرچین  :                        دارای ناموس وشرف،پهلوان وقهرمان حقیقی ،جوانمرد واقعی
اردالان  :                       کسی که سریع ضربه می زند
اَردَم  :                          شایستگی ،فضیلت ،راستی
اَرَز :                             سکوت وآرامش ،خوشبختی ،لذّت
اَرسان  :                       شهیر،معروف وشناخته شده
اَرسَل :                         دلیرهمچون پهلوان
ارسلان  :                      شیر دلاور
اَرسومَر :                       قهرمان سومری ،مردی که از تبار سومریان باشد
اَرسوی :                       آنکه ازتبار ونسلی قدرتمند وجوانمرد باشد
اَرسین :                        قهرمان وجسور باشد ،مرد باشد
اَرشاد :                         حکمران دلاور
اَرشان  :                       دلاور نامدار ،جوانمرد شهیر
اَرشَن :                         خوش بخت واقبال ،شادمان
اَرکال :                         بیانگر آرزوی جسارت ودلاوری است
اَرکوت :                         انسان خوش یمن ومبارک
ارگون :                         دلاور وقهرمان زمانه
اَرگونَش :                       جوانمرد خورشید ،مرد آفتاب
اَرگیل  :                         جوانمردان ودلاوران ،مردان
اَرَم  :                            خواسته وآرزو ،رضایت داشتن
اَرمان  :                         مرد جسور وبی باک ،قهرمان
اَرونات  :                        انسان با نظم وترتیب،بااخلاق
اَرییلماز  :                       بی امان ،استوار وباصلابت
اَزَگی :                          نغمه ،آواز،آهنگ یا ملودی ،مقام موسیقی ،اصول وشیوه
اَژدر :                            اژدها،قوی وقدرتمند ،مهیب وترسناک ،جسور
اَفشار  :                        آنکه کاری راسریع وصریح انجام و مشکلی را حل نماید،نام یکی از بیست وچهار طایفه اوغوزها
اَمراح  :                         دوست داشتن ،شیفته و واله گشتن ،عاشق وشیدا شدن
اَمران  :                         دوست داشتن ،حُبّ،رفاقت کردن
اوبچین  :                       اسلحه
اوجامان  :                      بلند مرتبه ومعظم
اوچار  :                          آنکه قادر به پرواز کردن باشد
اوچکان  :                       پرواز کننده
اوچکون  :                       جرقه یا ریزۀ آتش
اوچمان  :                       خلبان ، پرواز کننده واوج گیرنده
اورآلتای  :                       شبیه به تپه ،نظیر قلعه
اوراز :                            هدیه ،بخت ،طالع
اوراقان  :                        جنگ جو ،ستیزکننده
اورال :                           تپّه دار ،مکانی مرتفع نظیر تپّه
اورام  :                          محله ،راه عریض وپهن
اوران  :                          ندا،آوا قول والتزام ،هنر
اورتاچ  :                         قسمت،سهم،بخش
اورخان  :                        خان قلعه و دژ،خان اردو گاه ،خان شهر
اورشان  :                       نبرد ،ستیز ومبارز ،نزاع طلب
اورقا :                            درخت بسیاربزرگ وتناور
اورکمَز :                          بی باک ونترس ،جسور
اورکوت :                         دژ یا قلعۀ مقدّس ،اردوگاه مقدّس ،استحکام شریف
اورکون :                         ساختن مسکن برای خویش ،ایجاد اقامتگاه
اورمان :                        بیشه ،جنگل
اوروز :                            هدف ،بخت ،طالع
اوروش :                         نبرد ،ستیز،جنگ ،محاربه
اورون  :                          تخت وتاج ،مکان خصوصی وشخصی ،مقام ورتبه ای والا
اوزان  :                           شاعرمردمی ،عاشیق
اوزتورک :                         ترک توانا ومجرّب،شخص بسیارزیبا،انسان قدرتمندونرم خوی
اوزحان  :                         خان آزاد،خان مستقلّ وغیر وابسته،خان رستگارشده
اوزگون  :                         متأسف گشتن ،معذّب شدن
اوزمان  :                         بالغ شده ،تکامل یافته ،بزرگ شده ،رسیده ،متخصّص ،خِبره واهل فن
اوزه ک  :                         الماس ،جواهر
اوسال :                         عاقل،مثمرثمر،باتدبیرمحتاط
اوغان  :                         خداوند،قادر،حکمران،خدای صلح وآشتی،قوی ونیرومند،کائنات
اوغلا  :                          جوان ،جسور ،قهرمان ،جوانمرد
اوغوز :                          نخستین شیری که ازسینه مادرتراوش میشود یا همان آغوز ،پاک آفریده ،انسان ساده عادی
اوفلاز :                         بسیارزیبا ،نفیس ،نجیب
اوفلاس :                       مرتفع ،جسور،جوانمرد،بی باک
اوقتای :                         اوکتای
اوکار :                           پرنده ای است ماهی خوار با کاکلی به شکل تیر یا پیکان برسرش
اوکتام  :                         مغرور ،باوقار ومتین
اوکتای :                         نظیرتیر ،قوی وقدرتمند ،خشمگین
اوکسال :                       منسوب به تیر،همانند تیر
اوکمان :                         کسی که همچون تیرسریع وتیزتند حرکت کند
اولقون  :                         بالغ ورشید ،رسیده
اولوتورک :                       ترک بزرگ ،ترک قدرتمند
اولوجا :                          بزرگ ،تاحدودی قدرتمند ونیرومند
اولوسیار :                       یارویاورملّت
اولوشان :                       مشهور، دارای نام وشهرت
اومار :                           چاره، علاج ،امید
اوموتلو  :                        امیدوار ،آرزومند ،منتظر
اومود  :                          آرزو ،توقع ،امید
اومید  :                          آرزو ،آمال وخواسته
اونال  :                          صاحب نام،دارای شٲن ومنزلت
اونای :                          مناسب ،کارآمد ،پسندیدن
اون تورک  :                     ترک شهیروسرشناس ،ترک پرآوازه
اونساچ :                        آنکه آوازه ونامش فراگیر باشد
اونلواَر :                          مرد سرشناس ،جوانمرد صاحب نام
اونور  :                          باعظمت ،افتخار ،اعتبار وسربلندی ،نیرومند
اویار :                           متناسب ،مطابق ،نظیر
اویقار :                         پیشرفته ومتمدّن ،متعالی
اویقان  :                       متناسب باچیزی یا کسی،هماهنگ ومطابق
اویقو :                          تناسب ،هماهنگی ،تطابق
اویقور :                         دارای تطابق،متّفق
اویقون :                         متناسب،مطابق ،هماهنگ
ایل آرسلان  :                  شیرسرزمین وایل ،جسور وقهرمان
ایل آیدین  :                     � ائل � و � آیدین �
ایل بای  :                        والی ،امیرولایت
ایلحان :                          پادشاه ،حکمران ،امپراتور
ایلدیریم  :                       صاعقه ،آذرخش،تند وتیز
ایلقار :                          یورش، تهاجم، حمله، حرکت تند و تیز و عهد و پیمان
ایلقاز :                          سلسله جبالی در شمال آناتولی
ایلکین  :                        اولین،نخستین،پیش ازهمه
ایمگه :                         خیال ،تصوّر،نشان وعلامت
ایمیر  :                         شفق،مقدّمه ،بسیار نیکو وعالی
اینان :                         باور کردن ،اطمینان نمودن
اینجه :                         چیزی که باظرافت وزیبایی بر رویش کار شده باشد ،نفیس
اٶتکم :                         از خود راضی ،متکبّر ،کلّه شق ومغرور ،مرد پردل وجراَت
اٶتکون :                        برتر ،مقاوم وپایدار
اٶجال :                         انتقام گرفتن،تلافی نمودن
اٶدول :                         انعام ،بخشش وارمغان
اٶرگین  :                       تاج وتخت ،تخت سلطنت
اٶزآک :                         سیّار ،جاری شونده
اٶزال :                         خالص ،خاصّ،عصاره ،مایه
اٶزبایار :                        بزرگترین ؛عالی ترین
اٶزبیر :                         تک ،یگانه ،واحد
اٶزَت  :                         خلاصه ،چکیده ومختصر
اٶزتک(اُزبَک ) :                جسور،دلاوروپردل
اٶزتورک :                       ترک مادرزاد وخالص ،ترک عزیزودوست داشتنی
اٶزداغ  :                        متین وباوقار همچون کوه
اٶزگور :                          آزاد،رها ،مستقل ،غیروابسته
اٶزمان :                         نزدیک به خود ،گرامی ،با شخصیت
اٶکتَم :                         مغرور ،کله شق،جسور
اٶکتو  :                          مدح وستایش ،تعریف وتمجید
اٶکمَن  :                        بسیار ذکاوتمند ،مرد عاقل
اٶگون :                          درک کننده ،دقیق،وهله یا نوبت
اٶگونچ :                         شٲن وشرف ،مدح و ستایش
اٶلچَن :                         سنجیده
اٶلمز :                          فناناپذیر ،جاودان
اٶنال :                          به پیش آمدن ،به عنوان رهبر وجلوه دار بودن ،پیشگویی نمودن
اٶنجَل :                         پدران ونیاکان که پیش تر می زیسته اند ،گذشتگان ،راه گشا
اٶندَر :                          رهبر،جلوه دار،راهنما،لیدر
اٶنَری :                         عقیده وطرزفکر،پیشنهاد
بابک  :                         بابای کوچک،نام یکی ازقهرمانان آذربایجان
بابور :                           دراصل ببراست حیوانی درنده وگوشتخوارازتیره گربه سانان
بارقین  :                       سیّاح ،گشت وگذارکننده ،آنکه راه رفته رادوباره بازنگردد
بارلاس :                       جنگاور،نبرد کننده،جوانمرد دلیر،قهرمان جسور
بارلاک  :                       پناه گاه،جان پناه،سر پناه
باریمان  :                       غنی،مالداروثروتمند
باشار :                         ازعهدۀ انجام کاری برآمدن ،قادربودن،مهارت یافتن
باشال :                        پیشرو،آنکه دررٲس سایرین باشد،ارشد
باش قارا :                      صاحب قدرتی عظیم،رهبرقدرتمند
باشکان :                       مدیر،سرپرست،رئیس ویارهبریک تشکیلات،مٶسسه،اداره ویا جمعیتی خاصّ
باش کایا  :                    صخرۀ عظیم ،قدرتمند
باشمان :                      مدیر،رهبر،سرپرست
باغاتور :                        دلیر،شجاع،جوان مرد
باکمان :                        مفتّش،بازرس،ناظر
بالازر :                          فرزندی همانند طلا،اولاد زیبا
بالاش :                        فرزند کوچک
بامسی :                      عقاب،پرنده شکاری،طرلان
باولی :                        جوجه شاهین ویا بازاهلی شده ودست آموز
بای :                          عالیقدر،عالی جناب،غنی ومالدار
بایار  :                         دارای نام وجاه، شهیر،بلند مرتبه
بایازید(بایزید) :               ارمغان الهی،پدری که خداوندعطایش نموده باشد،شخص کارآمد،باهوش وذکاوت،توانا
بای بَک  :                      آقای بزرگواروغنی
بایتور :                          بِیک ،همانند بیک،لایق حرمت،عالیقدر،ثروتمند
بایتوک  :                        دارا،غنی،ثروتمند
بایرام  :                         روز به یاد ماندنی مثل روز ملّی،تاریخی ،دینی و..  که به یاد بودش جشن بر پا گردد
بایسان :                        دارای شٲن ومنزلت ،بسیارمحترم،شهیر،بزرگوار،غنی
بایول :                          برگزیده،لایق حرمت،مُعَظّم،غنی ودارا
باییر :                            تپّه ،دامنه کوه،کوهپایه،گذرگاه،باریکه تنگ ودرازبین دوکوه
باییندیر  :                         آنکه به حدّ تکامل وتعالی رسد،ترقی کننده
بَرکمان :                         نیرومندوقوی،انسان استوارومقاوم
بَرکیش :                         سالم وبی نقص بودن،سفت وسخت شدن
بَرگین  :                         مقاوم واستوار،محکم وپابه جا،بی نقص،نیرومند
بَکمات :                         متشکل ازکلمات �بَی� و�محمد� است ازاسامی متداول درمنطقه ترکمنستان
بَکمان :                          محکم ،استوار،سخت،مقاوم وسالم،انسان نیرومند
بن تورک  :                      من ترک هستم(دلی ،جسوروجوانمردم)
بوداق  :                         شاخه هایی که ازتنه درخت رشد می کنند،تَرکه
بوراک  :                         کویر،مکان غیرقابل کشت وزرع
بوران :                           کولاک،باران شدیدی که همراه با رعدوبرق بارد،برف وبوران، هوای برفی
بورقوت :                         نوعی شاهین شکاری
بورکوت  :                       عقاب
بولات :                          فولاد،پولاد
بولاق :                          چشمه یامنبع آبی که اززمین جوشد
بویسال :                        وابسته ومرتبط با قدوقامت،راست قامت
بویسان :                        راست قامت،رشید وبرازنده،خوش قدوبالا
بَی :                             حاکم یک مکان،رئیس،سردَمدار،تحصیل کرده، داماد، بعضاً به جای عناوین آغاوجناب
بَیاض :                          کاملاً سفید
بیلتان :                         عالم،آنکه بواسطۀ دانش ومعرفتش کسب شهرت نماید
بَی لَربَی(بیگلربیگ) :         عنوانی بود که درقدیم به حاکم یک ولایت اطلاق می گردید،والی،ناظر
بیلسای :                       به خوبی آشکارشونده،آنکه بدلیل معلومات ودانشش شناخته شود
بیلگن :                          صاحب معلومات وسیع،عالم ،باسواد
بیلَن :                            داننده ،فهمیده ،صاحب قوۀ ادراک وشعور،متوجّه شونده،خبردار
بیلیک  :                         علم ،سواد وآگاهی
بٶیوک :                          آنچه که از لحاظ حجم،تعداد،مقدارومقیاس بزرگ ودرشت باشد، حجیم،دارای اهمیّت
پاشا :                           فرمانده کل قوا،متین وباوقتر
پاکمان :                         انسان پاک وصاف،بی گناه
پَک آلپ :                        جوان متین وباوقار،قهرمان استوارومقاوم
پَک اول :                        محکم وقوی باش
پَک شَن :                       بی نهایت شادمان ومسرور
پَکین  :                          کسی که موردشک وسوءظن سایرین نباشد،به وضوح نمایان شونده
تئزآل :                           جَلدوچالاک،سریع وچابک
تئزآی :                          ماه عجول،ماهی که درابتداآید
تئلمان :                         زبانشناس،ادیب
تاپار :                            پرستش کننده،عبادت کننده
تارکان :                         پراکنده،پریشان،پاشیده شده
تاشکین :                       سیل،داشقین،جوشان وخروشان
تالای  :                          اقیانوس،دریا،رودبزرگ،دریای بزرگ
تالو :                             برگزیده شده،ممتاز،پسندیده،زیبا
تامال :                           کامل وبی نقص،یکپارچه،مکمل
تامقا :                           مُهر،نشانه،علامت
تان :                             شفق،سپیده،دم،معجزه
تان آیدین  :                     سفید شدن افق
تان پینار :                        چشمه یا منبع آب غیرعادی،چشمه فجر
تانری وئردی(تاری وردی) :    عطاشده ازجانب خداوند،بخشیده شده ازسوی پروردگار
تان سئو :                        شیفته وعاشق معجزه ها
تان سئوَن :                      شیفتۀ عجیب
تانیل :                            شهیر،سرشناس ومشهور
تایاق(دایاق) :                  پایه،بنیان واساس،تکیه گاه
تایان  :                          تکیه دادن،مطمئن بودن
تایلان :                         خوش قدّوقامت
تایماز :                          پابرجا،استوار
تَجَن :                            بُز کوهی
تک سوی  :                    ازنسل وریشه ای واحد،خالص
تَکفور :                          حاکم امیر،حکمران
تَکیل :                           تنها،واحد،مفرد،تک
تَکین  :                          واحد،یگانه،بی همتا،مفید
توپراک  :                        خاک،زمین،اَرض،سرزمین
تورال :                           ثابت،نامتغیّر،ماندگار و زنده
تورقان :                         سالم وتندرست،سرحال وفعال
تورک آرسلان  :                شیرقوی وقدرتمند،ترکی که چون شیرقدرتمندوقوی باشد
تورک(ترک) :                    نیرو،قوّت،قدرت،قوی
تورک سوی :                   صاحب اجداد ونیاکان ترک
تورک ییلماز :                   ترک جسوروبی باک
تورَل :                           مرتبط باحق وعدالت،عادل
توزون :                          صبوروحلیم،لایق وشایسته،درست،مطابق ودارای تناسب،منتظم
توغار :                          سمت مشرق،خاور
توغان  :                        عقاب
توکتاش :                       سنگ عظیم وبزرگ،دارای استقامت،مقاوم
توکتای :                        مقاومت کننده،بردباروصبور
تولقا :                           کلاه خود،کلاه آهنین
تونچای :                        محکم وسفت وسخت،مقاوم وقوی
تویقان :                        شاهین،لاچین
تیلاو :                          بهادرودلیر
تیمور :                          آهن،غیرشکننده
تٶرَل :                          متناسب بااخلاق
تٶکمَن  :                       زیبا،برازنده
جئیحون :                       نام قدیمی رود� آمودریا�،خروشان وجوشان
جوشار :                        به هیجان آینده،ازخودبی خودشونده،خروشنده،لبریزو مالامال،غرّان
جوشغون :                     جوشان وخروشان،همواره درهیجان،غرّنده،لبریزشونده،سریع وشتابدار
چئویک :                        چالاک وزیرک،جَلد،سرزنده،ماهروزبردست،تندوتیز،محکم ونیرومند واستوار
چاپار :                          قاصد پیک ،چاپار؛خالدار،لکّه دار،دارای پوست ومویی سفید،زالی
چاپکان :                        آنکه دائم در حال حرکت باشدویک جا نایستد،مهاجم
چاچا :                          کماندو،دونده ،دریانورد با تجربه و ورزیده(به اصطلاح گرگ دریا)
چارمان :                       انسان خنده روومتبسّم ،بشّاش ومهربان
چاروم :                         درخت چنار
چاغماق :                      شعله شونده،جرقه زدن،فندک،آلتی که ایجاد جرقه کند
چاقین :                         آذرخش،صاعقه
چاکار :                         دیوارقلعه،رعدوبرق
چالیش :                       نبردوجنگ،مبارزه،محاربه
چام :                            درخت کاج
چانتای :                        همانند شفق،نظیرشفق،زنگ ،دارای صدایی مانندزنگ
چانقا :                          نوعی تله،دام،پنجه،نجیب،بااصال ونسب
چاولان  :                        آبشار،شلاله،معروف،چاوالان
چاووش :                       راهنما،جارچی،گروهبان درارتش،سرکارگر
چووغون :                       بوران ،کولاک وبرف شدید ی که سرعتش از یکصدوبیست کیلومتر در ساعت تجاوز کند
چینار :                          درخت چنار
حاق تان  :                     آنکه راستین ودرستکارباشد ،منصف،طرفدارحق وحقیقت
خاقان :                         خان بزرگ،خان خانان،شاهنشاه وامپراتور
خان :                           سلطان ،شاهنشاه ،حکمران
خانیم ناز :                     نازنین ودوست داشتنی چون خانم ،خانم بانازوغمزه
خَزَر :                            گشت وگذارکننده،آنکه درحال سیروسیاحت باشد،کسب نیرو ،پیشرفت کننده،تولید کننده
دئوریم  :                        انقلاب،دگرگونی،تحوّل وتغییرریشه ای
داشقین :                      طغیان آب ازحاشیه دریابه اطراف،سیل،خروج خروشان سیلاب ازبسترواحاطۀ اطراف
داغ تکین  :                     نظیرکوه،استواروپرعظمت چون کوه
داغلارجا :                      همانند کوهها،به اندازۀ کوه ها
دانیش :                        علم،معلومات واطلاعات،سواد
دانیشمان :                    مشاور،رایزن،طرف شور ومشورت
دَمیر :                           آهن،سخت ومحکم،استوار ومقاوم
دَنک :                           برابرومتعادل،متوازن ومتناسب
دورال :                         تغییرناپذیر،باقی ماندن به همان حالت گذشته،کاملاساکت وبی صدا
دوران :                         زیست کننده،آنکه زندگی کند و وجودش مشهود باشد،ماندگار
دورسون :                      بقا،ماندگاری وحیات،دراغلب موارد برای فرزندان مذکری که خواهان بقایشان بودند
دورو :                           صاف وتمیز،زلال ودرخشان،روشن وتابناک،عاری ازهرنوع آلودگی
دوروک :                        رٲس،نوک،قله،بلندترین نقطۀ درخت،پاک،آشکار،تابناک
دورول :                         پاک شدن،صاف وزلال گردیدن
دوغرو :                         راست ودرست،حق،صاف وزلال،آبرومند،عاری ازخطاوسهو، جهت مستقیم،استقامت
دومان :                        مه،آلودگی و دود،پرده،غمگینی،غصّه وکدورت،اغتشاش واختلاف، عدم درک متقابل
دونات  :                        لباس پوشانیدن،تزئین نمودن،تجهیز کردن
دویار :                          درک کننده،احساس کننده،حسّاس
دویال :                         حسّاس،نیروی ادراک وفهم دقیق،توانا در تشخیص وتمییزسریع وبهتر
دَوین :                          جنبش وتکان،حرکت کردن،پیشرفت کردن،ترقّی وتعالی
دیریم  :                         حیات،زندگی
دیزمَن  :                         شاعر، سراینده
دیل چین :                       متناسب وهم وزن بااسم �ائل چین� ساخته شده است،ازبرای دل،به خاطردل
دیلمَن :                          آنکه مسلط به زبانهای زیادی باشد
دٶنمَز :                          با ثبات،صبوروپایدار،آنکه به باورهایش جامۀ عمل بپوشاند،مقیّدبه کلام خویش ،راسخ ومصمّم
زاغانوس :                      پرنده ای از تیرۀ شاهین
سئودالی :                      دلباخته وعاشق،سودا زده
سئویک  :                       دوست ورفیق
سئویگ :                        عشق،محبّت،مهربان،مفتون
سئیحان :                       جاری وروان،خروشان،جوشان
سارمان :                        قوی هیکل،تنومند
ساغ آی :                       سالم ونیرومند،محکم واستوار،زنده،مقاوم
ساغمان :                       مقاوم ،دارای استقامت
ساغون :                        پیمانه،وسیله اندازه گیری
سالار :                          سردار،رهبرورئیس،بزرگ ومهتر،فرمانده
سانال :                         جذاب،شهیر،نام دار
سانلی :                         لایق حرمت وگرامی داشت
ساوورال :                       آنکه برسخن وقول خویش پایبند باشد
سایان :                         کسی که به سایرین احترام گذارد،درخورحرمت
سای دام  :                     شفّاف،عاری ازعیب ونقص
سایمان :                        حسابدار،محاسب
ساییل :                         محترم،گرامی،معتبر
سَنجَر :                         نشاندن وشکافتن،غلبه کردن و فائق آمدن
سولدوز :                        ستارۀ آب،نام قدیمی سیّارۀ عطارد یاتیر
سونگو :                         سرنیزه تعبیه شده دردهانۀ لولۀ تفنگ،زوبین،نیزه کوچک
سٶنمَز :                         همیشه روشن وشعله ور،آنکه تاابد بسوزد وپرتوافشانی کند
شاکیر(شاکر) :                 شکرگذار
شانار :                          نام داروشهیر،پراُبُهّت
شانال :                         صاحب نام وجاه،شهیر
شانلی :                         مشهور وصاحب نام ،دارای شٲن وشهرت،صاحب رتبه ومقام
شاهلار :                        سلاطین ،حکمرانان ،پادشاهان
شاهین  :                       پرنده ای شکاری و تیز با منقار کوتاه کج و، اگر اهلی گردد درشکارمورداستفاده قرارمی گیرد
شَن سوی :                    کسی که ازنیاکان وتباری خوشبخت باشد
شوبای :                         مرد قوی وسالم واستوار
شیراوغلان  :                    پسری نظیرشاه
شیمشَک :                      صاعقه،رعدوبرق،آذرخش
قاپلان :                          پلنگ
قاچای :                         دونده،جَلدوتندوتیز
قاراتان :                         قبل ازسپیده دم،پیش ازشفق صبح ، قبل از طلوع آفتاب
قارادَنیز :                        دریای سیاه واقع درشمال کشورترکیه
قارتال :                         عقاب،قدرتمند وقوی
قایا :                            صخره،پرتگاه
قوباد  :                         درشت وناخوشایند،ناموزون وبی ریخت،زُمُخت
قوتاد :                          شاد ومسرور باشد
قوتال :                          نیک بخت،شادمان وخوشحال،مسروروبا نشاط
قوتلو مارال :                    ماده گوزن مقدس وخوش یمن
قوچاق :                         جوانمرد،جسورونترس،دلیروشجاع،مردانه،سخاوتمند
قورخماز :                        بسیارنترس وبی باک
قورقود :                         دارای هیبت وشکوه،وحشت برانگیز،تندخو وخشن
قیلینج :                         شمشیر،قیلیج
کاراچور :                        شمشیر ، کمر
کامو :                          تمام ،عامّ،اجتماع ،عموم
کانیت :                         دلیل وبرهان،مدرک،ثبوت
کایان :                          آب پرسرعتی که ازکوه جاری شود ،سیل شدید کوهی،بهمن
کَسکین :                       تیز،برّنده ،تیغ
کوجامان :                      بسیار بزرگ ،درشت جثّه
کورال :                          قانون وقاعده،نظام وضابطه
کورجان :                        گداخته
کورشون :                       عنصرسُرب
کولک(کولاک) :                 باد و طوفان، کولاک
کونای :                          نشاط وسرور،شادمانی،فرح،خورشید،آفتاب کوچک
کونتای :                         محکم،نیرومند ومقاوم
کیپَر :                            دلاوروجوانمرد نمونه
کیرال :                         خلق،اجماع،حکمران،قیصر
کیرمان :                        انسانی که پوستش سفید باشد یا به سفیدی گراید
کیوانچ :                         اعتماد نمودن،احساس غرورکردن،افتخار،شادمانی
کٶک سان :                     دارای اصل وتبار
کٶک سَل :                      ریشه ای،پایه ای واساسی
گَرمَن :                           قلعه، بارو
گَزگین :                          سیّاح،توریست
گورسئل :                        سیل دمان،آب جاری خروشان وپرسرعت،،سیلاب
گورسان :                        صاحب شهرت وحرمت بسیار،شهیر ونامدار
گورساو :                         بسیارسالم واستواروسرزنده
گول اوغلان  :                   پسری همچون گل،گل پسر
گول مان  :                      انسان خوشایند ونیکو چون گل،دوست داشتنی چون گل
گونئی :                          سمت جنوب،مکان آفتابگیر
گون ایشیق :                     نور و درخشش خورشید
گوندَن :                           تابناک ودرخشنده همانند آفتاب،پارۀ خورشید،مهربان
گون دَنیز :                        � گون � و � دنیز �
گون شَن  :                       خوشبخت
گون یاز :                          آفتاب بهاری
گٶک سئوَن :                    دوست دارنده آسمان
مانچو :                           اعاده کردن،حق کسی رابازگرداندن
مَحَمَّد :                          ستوده،بسیارخوشایند،پسندیده
موتسان :                         کسی که خوشبخت وسعادتمند محسوب می شود
نورپاشا :                         پاشای نورانی
نویان :                            سرکرده،فرمانده،شاهزاده،اصیل زاده،نجیب صاحب اصل ونسب
وورغون :                         دلباخته وشیفته،مفتون،شیدا،فریفته وواله گشته
وولکان :                         کوه آتشفشان
یئتکین :                         تکامل یافته ،بالغ شده،مجرّب
یئنَر :                            غالب ،پیروز وچیره
یئنیلمَز :                         آنکه هرگزشکست نخورده،ملغوب نگردد،صاحب دیانت
یاربَی :                         دوست ویاوربیک وآقا
یاردیمجی :                    کمک کننده ،مدد دهنده
یارقی :                         عدالت،رٲی وحکم ،شعور
یارقیچ :                         حاکم ،قاضی،داور
یازقی :                         سرنوشت ،بخت وطالع ،تقدیر
یاشموت :                      جوان خوش یمن ومبارک وخجسته ،خوش بخت واقبال
یاغیز :                           سیاه،مایل به سیاهی،خاک
یاکار :                           سوختن،شعله ورگشتن
یاکان :                          سوزاننده ،آتش زننده
یالچین :                        صخره بسیارمحکم ومقاوم وراست ،صخره قائم وتیز
یالمان :                         تپّۀ قائم وتیز،قلۀ کوه
یالین :                          شعله ،درخشان،درخشش آذرخش
یامچی :                       نامه رسان،چاپار،پیک ،قاصد
یانار :                           شعله ور،آتش افشان،آتشین
یورد :                           وطن ،سرزمین،مملکت یا ولایت
یوکسَک  :                     والا،بلند،فوق،عالی
یولاچ :                          رهبر،راهنما،ایلچی،پیامبر
یول بارس :                    پلنگ
ییگیت :                        جوانمرد،جسور،شجاع
ییلماز :                        انصراف ناپذیر،کسی که ازگفته اش عدول نکند ،بی باک
یٶنتَم :                         مِتُد،روش واصول،قاعده